“Le géant de papier” là một trong những bài hát kinh điển của nền âm nhạc lãng mạn Pháp và luôn được xếp trong album những bài nhạc Pháp hay nhất mọi thời đại. Bài hát nói về tình yêu mãnh liệt của một người con trai dành cho một người con gái, vì nàng mà anh chấp nhận làm tất cả mọi thứ, ngay cả những điều khó khăn nhất, nguy hiểm nhất, hằng mong đổi lại dẫu chỉ là một nụ cười hay một ánh mắt yêu thương của nàng. Tình yêu là vậy, đẹp, mãnh liệt và quyền lực nhất trong mọi thứ quyền lực trên thế gian này. Nó khiến con người ta có lúc mất hết lý trí, chỉ biết yêu và yêu hết mình, chấp nhận hy sinh ngay cả bản thân mình cho người mình yêu.
Một trong những nét văn hóa đặc trưng ngày Tết của Việt Nam là chúng ta gởi những cánh thiệp cho nhau. Những tờ thiệp có khi được in rất đẹp nhưng nhiều lúc chỉ là vài nét chữ đơn sơ mộc mạc nhưng được chúng ta trao gởi cho người thân yêu trong giờ phút linh thiêng lại mang một ý nghĩa tinh thần khó diễn tả. Nhân dịp ngày đầu Xuân Kỷ Hợi 2019, DòngNhạcXưa xin giới thiệu nhạc phẩm ‘Cánh thiệp đầu xuân’ của hai nhạc sỹ Minh Kỳ & Lê Dinh.
Cánh thiệp đầu xuân (Minh Kỳ – Lê Dinh). Ảnh: AmNhacMienNam.blogspot.com
Mùa xuân luôn đem lại sự vui vẻ, hạnh phúc cho tất cả loài người,mùa xuân với sắc trời trong xanh, lung linh những áng mây trời bâng khuâng mơ mộng. Mùa xuân còn là những hy vọng thần tiên của đôi lứa yêu nhau thủa học trò thấm đẫm niềm thương nỗi nhớ.Mùa xuân tô điểm cho môi thêm hồng và mắt nâu vàng chan chứa của những “ nàng” học trò bước vào tuổi biết yêu nhận được tấm thiệp chúc tết từ một “chàng” chung lớp hoặc chung trường, thậm chí của bất kỳ một trang “ nam nhân mặc khách ” nào đó gửi tới!
Với những ‘Mùa thu cho em’, ‘Em về mùa thu’, ‘Mùa thu xa em’, v.v., người yêu nhạc thấy được nhạc sỹ Ngô Thụy Miên dành ưu ái như thế nào cho mùa thu. Tuy nhiên cũng như nhiều đồng nghiệp khác, trái tim ông cũng không khỏi rung động trước khung cảnh đất trời thay đổi khi bước vào mùa xuân. Có một bản nhạc xuân được ông cho ra đời trong một hoàn cảnh rất đặc biệt: Em còn nhớ mùa xuân. Hôm nay, trước thềm năm mới Kỷ Hợi 2019, DòngNhạcXưa xin giới thiệu nhạc phẩm đặc sắc này.
Tâm sự của chính Ngô Thụy Miên về hoàn cảnh sáng tác ‘Em còn nhớ mùa xuân’
Có một sáng tác đặc biệt được tôi viết ngay sau năm 1975 là Em Còn Nhớ Mùa Xuân,
có mang một chút hình ảnh thời sự. Đó là tình khúc duy nhất tôi đã viết
khi còn lại ở Sài gòn sau năm 1975 trong nỗi nhớ người bạn gái đã ra
đi, giữa những đổi thay, mất mát xảy ra quanh mình trong những ngày
tháng đó. Bài hát đã nhắc đến những kỷ niệm đẹp của chúng tôi trong bối
cảnh của Sàigòn – Đàlạt một thời thơ mộng:
Trời Sài Gòn chiều hôm nay còn nhiều mây bay nhiều niềm đau thương bi hận tràn đầy Gượng nụ cười giọt lệ trên môi Nhìn đất nước tơi bời một thời em có hay
Những thành phố em sẽ đi qua Đây Ba-Lê, đây Luân Đôn, đây Vienne Nhưng có đâu bằng Sài Gòn hôm qua Nhưng có đâu bằng Sài Gòn mai sau Em có mơ ngày hát câu hồi hương…
Cuối
năm 1978 tôi hoàn tất bản nhạc và hát lần đầu tiên trong một đêm văn
nghệ tổ chức trên đảo Bidong trước khi lên đường đi Canada. Cuối năm
1979, tôi đã gặp lại và thành hôn với người bạn gái năm đó.
Tiếp nối dòng nhạc xuân, DòngNhạcXưa xin giới thiệu một nhạc phẩm nổi tiếng của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn: Sài Gòn Mùa Xuân. Ngày đó, chúng tôi còn nhớ bản này rất thịnh hành ở Sài Gòn thập niên 1990 qua tiếng hát của nữ danh ca Lan Ngọc.
Sài Gòn ngày cuối năm tràn ngập sắc hoa Xuân. Khi đường xá đã không còn tiếng xe ồn ào cùng sự vội vã của cuộc mưu sinh thường nhật, người ta mới thong thả xuống phố chọn những chậu mai, tắc, cúc, mồng gà… đẹp nhất, ưng ý nhất để trang hoàng nhà cửa. Từ những chiếc ghe thuyền chở hoa kiểng từ miền Tây lên bến Bình Đông tới các tuyến đường hoa, công viên hoa, chợ hoa…, mùa Xuân đã hiện diện trên mọi nẻo đường góc phố Sài Gòn. Cả thành phố như được bao phủ một thảm hoa rực rỡ đủ màu – Sắc màu của thiên nhiên, của nắng phương Nam ấm áp mang đến cho Sài Gòn một nét Xuân đẹp lạ lùng. Cùng Thế giới điện ảnh chiêm ngưỡng những sắc Xuân rực rỡ đó.
Những chậu mai, cúc cuối cùng của ngày cuối năm Đọc tiếp
Trong kho tài âm nhạc đồ sộ của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn, chúng ta bắt gặp một số sáng tác đặc sắc về mùa xuân. Nhân dịp đất trời sắp bước vào một năm mới, DòngNhạcXưa xin giới thiệu một bản “Hoa xuân ca” của Trịnh Công Sơn để người yêu nhạc có dịp lắng đọng lòng mình với những giai điệu đẹp của một thời không quá xa.
Có những buổi sáng mùa xuân ấm áp, tôi đi giữa thành phố tĩnh lặng, nhìn những nụ mầm mơn xanh trên những tàng cây khô cong mà trong lòng trào dâng những xúc cảm trong trẻo, tinh khiết. Và chính lúc ấy, từ ngõ ngách nào đó trong tâm hồn tôi lại vang lên ca từ “Cây sẽ cho lộc và cây sẽ cho hoa/ Em hãy yêu con người ngọt ngào đời vẫn thế…” một cách rộn rã…
Trịnh Công Sơn là thế. Âm nhạc và lời ca của ông từ bao lâu nay cứ như một sợi tơ vô hình giăng mắc trong tâm hồn tôi. Để trong bất cứ cảm xúc nào cũng vang lên một câu hát rất phù hợp. Khác hẳn với những ca khúc có giai điệu chậm buồn về tình yêu và thân phận con người, Hoa xuân ca là một bản nhạc vui tươi, rộn rã mà Trịnh Công Sơn đã viết về mùa xuân và tình yêu – thứ tình yêu mật ngọt. Và giống rất nhiều ca khúc khác, Hoa xuân ca cũng ẩn chứa trong ca từ của nó nhiều triết lý và thông điệp của đời sống:
Nói đến Mạnh Phát, chúng ta không thể nào không nhắc đến người bạn đời của ông: ca sỹ Minh Diệu. Tuy nhiên thông tin chúng tôi có được về người nữ ca sỹ có chất giọng trong trẻ này rất ít. Qua bài viết này DòngNhạcXưa xin giới thiệu đôi nét về cô Minh Diệu và rất mong bạn đọc xa gần bổ sung thêm tư liệu để thế hệ sau có cái nhìn rõ hơn về những giọng ca tiền bối.
Theo Hồ Trường An, tác giả của “Theo chân những tiếng hát” (nguồn): Minh Diệu hơi thấp người, mặt dịu hiền nhưng không đẹp lắm. Chị là vợ của Mạnh Phát, dáng dấp hơi cục mịch, ăn mặc nhã đạm, không ra dáng dấp nghệ sĩ chút nào. Giọng chị êm dịu trong trẻo, nói theo Thế Lữ là “Tiếng hát trong như nước Ngọc Tuyền / Êm như hơi gió thoảng cung tiên”. Đã vậy, giọng lại còn non mướt và nói theo Ôn Như Hầu Nguyễn Gia Thiều trong Cung Oán Ngâm Khúc: “Hoa xuân nọ còn phong nộn nhụy / Nguyệt thu kia chưa hé hàn quang”. Đó là tiếng hát tài tử hơn là tiếng hát chuyên nghiệp gợi nên cái vẻ non mềm của búp lá nụ hoa. Tuy nhiên gần cuối thập niên 40 và bước qua ba năm đầu của thập niên 50, đây là tiếng hát ăn khách nhất. Giới học sinh say mê tiếng hát của chị. Các cô nữ sinh tập hát theo chị, nhái giọng chị, cố ém tiếng mình vào trong sâu cuống họng để được trong trẻo và ngời sáng như tiếng chị. Nhưng than ôi, một trăm cô ém như vậy thì tiếng chỉ có chát chát chua chua đi thèm theo cái âm sắc trong trẻo kia, chứ đâu được vừa trong trẻo, vừa ngọt ngào như giọng của Minh Diệu. Nhạc sĩ Dương Minh Ninh sở dĩ nổi tiếng ở bản “Gấm Vàng” cũng nhờ giọng Minh Diệu. Hoàng Giác nổi tiếng ở bản “Ngày Về” cũng nhờ chị. Bản “Hoa Thủy Tiên” mà phổ biến sâu rộng trong các trường học nếu không nhờ chị thì nhờ ai? Cho nên Minh Diệu là người đã gây một hiện tượng sôi nổi trong ca trường nhạc giới nước nhà đang độ vươn cao. Tiếng hát của chị thật chân phương, biểu dương một tình tình giản dị, một tâm hồn chất phác.
Một trong những bản nhạc làm nên tên tuổi của nhạc sỹ Mạnh Phát là bản “Hoa nở về đêm” mà ngày trước đã giúp đem tiếng hát của Phương Dung đến với gần công chúng hơn. DòngNhạcXưa xin giới thiệu một vài chi tiết thú vị xung quanh sáng tác bất hủ này.
Bản “Hoa nở về đêm” của Mạnh Phát. Ảnh: AmNhacMienNam.blogspot.com
Theo lời kể của cô Hương, con dâu của nhạc sỹ Mạnh Phát trong một chương trình truyền hình (Nguồn: ThanhNien.vn)
Trong tân nhạc Việt Nam, có không nhiều nhạc sỹ cũng thành danh với vai trò ca sỹ. Trong số ấy, nếu xét về tuổi tác, chúng ta phải xếp ca nhạc sỹ Mạnh Phát vào bậc tiền bối. Ông sinh năm 1929 và mất năm 1973, tức thuộc lớp nhạc sỹ đầu tiên của nhạc Việt. DòngNhạcXưa xin giới thiệu đôi nét về cố ca nhạc sỹ Mạnh Phát.
Mạnh Phát (1929 – 1971) là một nhạc sĩ Việt Nam có những sáng tác thuộc nhiều thể loại. Ông là tác giả của nhiều bản nhạc bất hủ như Nỗi Buồn Gác Trọ, Ngày Xưa Anh Nói. Giai đoạn 1940, ông là ca sĩ hát cho hãng đĩa PK và Asia ở Sài Gòn. Giai đoạn 1949-1950 ông chuyển sang viết nhạc với bút danh Tiến Đạt một số bài như “Ai Về Quê Tôi”, “Trăng Sáng Trong Làng”. Sau này Mạnh Phát còn bút danh khác khi viết nhạc trữ tình là Thúc Đăng.
Nhắc đến Mạnh Phát, những người thuộc độ
tuổi trung niên đổ lại ít ai biết Mạnh Phát từng là một ca sĩ, không
phải là ca sĩ bình thường, mà là một ca sĩ nổi tiếng vào cuối thập niên
1940 tại Sài Gòn. Cùng thời, ông được biết đến như một trong hai đôi
uyên ương nổi tiếng, đó là Mạnh Phát – Minh Diệu và Châu Kỳ – Mộc Lan.
Nhạc
sĩ Văn Giảng (Thông Đạt) cho biết đôi chút về thân thế Mạnh Phát cũng
như cơ duyên đưa đến sự nổi tiếng của tác phẩm “Ai về sông Tương”, ca
khúc đã đưa tên tuổi của tác giả lẫn ca sĩ trình bày lên đỉnh cao danh
vọng: Văn Giảng biết Mạnh Phát vào cuối năm 1949, khi Mạnh Phát dẫn một
đoàn nghệ sĩ ra Huế biểu diễn và ghé thăm Văn Giảng. Mạnh Phát trạc tuổi
Văn Giảng và xuất thân từ miền Trung (không rõ tỉnh nào), vô định cư
Sài Gòn từ lâu. Lúc đó, Văn Giảng vừa sáng tác xong bài “Ai về sông
Tương” và hát chơi cho Mạnh Phát nghe, sau đó do thích quá, Mạnh Phát đã
hát trong chương trình nhạc yêu cầu của đài Pháp Á vào cuối năm 1949,
cuối năm đó tổng kết nhạc yêu cầu được yêu thích nhất, Mạnh Phát và “Ai
về sông Tương” đã giành hạng nhất. Tuy nhiên, sau này người ta đã sao
lãng với ca sĩ ăn khách nhất này và không ai còn lưu giữ giọng hát của
Mạnh Phát nữa.
Tiếp nối chủ đề giới thiệu các nhạc công, những người âm thầm đóng góp vào nền nhạc xưa thông qua ngón đàn, nhịp trống, hay tiếng kèn saxophone da diết, DòngNhạcXưa xin giới thiệu guitarist Công Danh với ngón đàn guitar điện trứ danh.
Chúng tôi không có nhiều tư liệu về các clips mà nghệ sỹ Công Danh biểu diễn. Đây là những gì chúng tôi sưu tầm từ cafe Bụi trên Youtube.
Nghệ sĩ ghi ta Công Danh đã chơi đàn tại TPHCM từ trước 1975, trải qua nhiều thời đại với những thay đổi bể dâu, anh vẫn thường chơi những bản rock kinh điển và thậm chí cây đàn từ trước giải phóng anh vẫn còn giữ như một báu vật. Anh nói: “Lúc nào, ở đâu thì mình cũng giữ mình là một người nghệ sĩ”.
Nghệ sỹ Công Danh. Tranh: Nguyễn Văn Hổ.
Chơi đàn trong tầm đạn
Anh Công Danh nói: “Trước năm 1975 có khá nhiều ban nhạc chơi nhạc Mỹ, nhưng anh thích tìm nghe và chơi lại những bản nhạc ít người biết, ít người nghe, nên khá lạ tai, nhưng cũng thú vị”.
Trong một bài viết trước về ca nhạc sỹ Mạnh Quỳnh (trước năm 1975), chúng tôi có đề cập đến ca sỹ Giáng Thu mà ngày đó đã kết hợp với Mạnh Quỳnh thành một cặp song ca ăn ý. Nếu như lớp nhạc Nguyễn Văn Đông có đôi Chế Linh – Thanh Tuyền thì bên Lê Minh Bằng có Mạnh Quỳnh – Giáng Thu nổi danh không kém.DòngNhạcXưa không có nhiều tư liệu về ca sỹ Giáng Thu. Có người nói cô lai Ấn, cũng có người nói cô lai Pháp nên Giáng Thu sở hữu một khuôn mặt rất sáng sân khấu, cộng với giọng ca mộc mạc đầy tính tự sự, cô là giọng ca để lại dấu ấn một thời trong sinh hoạt âm nhạc Miền Nam trước 1975. Tuy nhiên sau 1975, cô ít xuất hiện và thời gian sau này gần không còn tham gia nhiều hoạt động văn nghệ nên chông chúng ít có dịp thưởng lãm giọng ca lừng lẫy thuở nào.
Chúng tôi xin mời bạn yêu nhạc nghe lại bản “Tuyết lạnh” với hai giọng ca Mạnh Quỳnh – Tuyết Thu.
Giọng ca Giáng Thu là một khám phá của nhóm Lê Minh Bằng. Cô đến với sinh hoạt ca nhạc từ cuối thập niên 60s rồi nhanh chóng tạo cho mình một chỗ đứng trong lòng công chúng.
