Trong niềm tiếc thương nhạc sỹ Tô Thanh Tùng, Dòng Nhạc Xưa xin đăng một bài viết với nhiều thông tin có giá trị của tác giả Thành Lâm về những năm tháng cuối đời của nhà nhạc sỹ.

Cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng: Cuối đời, về lại nơi bắt đầu

(Nguồn: bài viết của tác giả Thành Lâm đăng trên phunuonline.com.vn ngày 2017-07-20)

Những ngày cuối đời, ông muốn về lại Sa Đéc- nơi mà từ đó ông đã có một mối tình son cùng 3 cô con gái. Ông về, vì muốn được nằm lại bên cạnh người vợ đầu tiên- người chưa một lần có lời oán trách ông…

Những năm cuối đời, bệnh tình của Tô Thanh Tùng trở nặng do di căn ung thư qua gan, xương. Cố nhạc sĩ được các con chuyển về ở hẳn ở Sa Đéc, Đồng Tháp. Nơi đây cũng chính là quê vợ của Thu Vân – giọng ca miệt vườn ngày nào ông đã từng yêu, và cũng là người đầu tiên thể hiện ca khúc Giã từ của ông khiến nhiều người say đắm. Mối tình đó mang đến cho ông 3 cô con gái, và đó cũng là những người chăm sóc ông những ngày cuối đời.

3 người con gái mà ông không thể nào dành thời gian chăm sóc ấy, được nhiều người cho rằng mang cả nét lẫn bố và mẹ là Tô Thảo Xuân- trực tiếp kề cận ông, người con gái thứ 2 đang làm việc tại Sa Đéc, tên Tô Thảo Quyên còn con gái lớn của ông, hiện đang sống và làm việc tại Mỹ, cách đây 3 tháng cũng đã sắp xếp về thăm bố. 

Trước khi về với đất mẹ, nam nhạc sĩ tài hoa nằm trên giường bệnh, chỉ còn biết nghe các con nói và ậm ừ vài tiếng nếu hôm nào khoẻ mà chẳng thể nói thành câu.

Cuối đời, bố muốn về bên cạnh mẹ Thu Vân

Theo lời chị Thảo Xuân, cả gia đình đã chuẩn bị tâm lý cho tình huống xấu nhất của ông từ sau Tết Nguyên Đán năm nay, khi bệnh tình của ông chuyển xấu đúng đêm mùng 1 Tết.

Đến nay, người vợ đầu tiên của cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng đã mất 9 năm. Năm nào, “cha đẻ” của ca khúc Giã từ  cũng dành thời gian về lại Sa Đéc, Hồng Ngự để ăn Tết dù có nhà riêng ở Bình Dương, hay trước đó là TP.HCM. Tuy nhiên, Tết năm nay các thành viên trong gia đình cảm nhận rõ những điềm chẳng lành. “Thông thường, khi về quê bố vẫn mang đàn ra xích đu để đánh nhưng ở những ngày cận Tết vừa rồi, bố lại bắt đầu run rẩy và không thể đánh cho tròn nốt”, chị Thảo Xuân kể lại.

​

Thời điểm mới phát bệnh, nhạc sĩ Tô Thanh Tùng chỉ trông đợi vào tiền tác quyền để điều trị mà không bao giờ mở lời với các con. Trong ông lúc nào cũng thường trực suy nghĩ mình chưa chăm lo đầy đủ cho con nên khi bệnh tình trở nặng, ông cũng không muốn làm phiền.

Căn nhà ở Bình Dương được ông mua để an dưỡng tuổi già cũng đã bán đi vào đầu năm 2017 để điều trị bệnh. Khi các con đón về quê Sa Đéc, tác giả Hồng Ngự mang tên em  đã “tay trắng”. 

Những ngày ông còn tỉnh táo, các con đã hỏi ý kiến ông để biết được tâm nguyện cuối đời. Ông nói, một đời đã rong ruổi muôn phương, giờ chỉ muốn khi nằm xuống ông được ở cạnh bên người vợ đầu tiên. Tâm nguyện của ông khiến 3 cô con rơi nước mắt, hơn ai hết, họ mong bố về cạnh mẹ… 

Trong khoảng thời gian cuối đời, về Sa Đéc, ông được gần gũi con, cháu, được chăm nom đến từng miếng ăn, giấc ngủ. Cứ mỗi lần đút bố ăn, con gái út lại hát, hát để ông thư thả và khoả lấp những nỗi niềm của một tâm hồn sắp lìa xa cõi hồng trần.  

Mùng 3 Tết năm nay (2017), phía Tỉnh uỷ, Sở VH-TT&DL tỉnh Đồng Tháp, Đoàn Văn công Đồng Tháp cùng chính quyền Sa Đéc, Cao Lãnh, Hồng Ngự… và các ban, ngành, doanh nghiệp,… đã tổ chức đêm nhạc tri ân nhạc sĩ Tô Thanh Tùng. Bình thường đến ngồi xe lăn ông cũng không vững nhưng không hiểu sao đêm hôm đó, khi lên đến sân khấu trong tiếng vỗ tay của khán giả, ông đi như thời còn khoẻ. Nhưng, khi đêm nhạc còn đang dở dang, con gái út còn chưa kịp nói lời tri ân các đoàn thể thì ông phải nhập viện trở lại.

Đêm nhạc quyên góp cho tác giả Xót xa  được hơn 200 triệu đồng. Thời điểm này, bác sĩ cho biết ông không còn điều trị được nữa, chỉ cầm cự uống thuốc hỗ trợ trong khoảng 3 tháng. Không bỏ cuộc, các con của cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng tìm đến Đông y với mong ước kéo dài thời gian cho bố sống bên con cháu.

Đôi mắt người con gái ánh lên khi nhớ lại quãng thời gian cuối đời của bố. Chị bảo đến ngày ra đi, bố đã kéo dài thời gian sống đến 7 tháng. Gia đình đều nghĩ khoảng thời gian này là một phép màu trong cuộc đời cố nhạc sĩ tài hoa. Tuy nhiên, đến những ngày tháng 7 này, phép màu dường như đã mất hiệu nghiệm, để rồi nhạc sĩ Tô Thanh Tùng phải nói lời vĩnh biệt các con.

Bố lấy vợ thứ hai, mẹ mực thước an phận chốn quê nhà

Về mối lương duyên giữa cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng và người vợ đầu tiên này, cả hai nên nghĩa phu thê sau khi hợp tác trong ca khúc Giã từ. Thời điểm đó, ít ai ngờ một giọng ca tỉnh lẻ lại được khán giả đón nhận như thế. Chị Thảo Xuân bảo đến hiện tại, thành công của bố và mẹ qua ca khúc Giã từ  vẫn luôn là niềm tự hào trong lòng các con dù thân thế của họ, không nhiều người biết rõ.

Không chỉ là đạo nghĩa vợ chồng, người vợ đầu tiên còn xem cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng như thần tượng. Mà là thần tượng, dù người bên ngoài có nói những điều không hay về ông như thế nào, bà vẫn một mực bênh vực. Ông đặt nghệ danh cho bà là Thu Vân, sáng tác hẳn một ca khúc riêng dành tặng bà với tên gọi Mây mùa thu. Suốt bao nhiêu năm, người phụ nữ này luôn đặt ông ở một bậc cao hơn, dành sự tôn kính. Mấy mươi năm, ông và bà chưa bao giờ phải lớn tiếng với nhau để ảnh hưởng con cái. Khi sắp lìa xa cõi đời, cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng vẫn thường tâm sự với con gái: “Cuộc đời bố sắp kết thúc rồi. Đi đó đi đây, không ai có thể qua được Thu Vân trong lòng bố”.

Ngày xưa, vì công việc sáng tác, cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng cứ đi về giữa Hồng Ngự, Sa Đéc và TP.HCM. Trong khi đó, muốn phát hành nhạc lại phải ở TP.HCM một khoảng thời gian khá dài. Vì thế, ông gặp người vợ thứ 2 và nảy sinh tình cảm. Người vợ thứ 2 tiếp tục sinh cho ông 3 người con.

Khi cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng kết hôn với vợ thứ 2, có người thông báo cho Thu Vân biết nhưng bà vẫn rất bình thản. Bà cho rằng ông là nghệ sĩ, được nhiều người yêu mến là phước phần của ông. Vả lại, cả đời bà đâu thể nào theo chăm sóc cho ông. “Nơi Sài thành, bố có thêm dì Hải (tên người vợ thứ hai – PV) để chăm sóc, mẹ Thu Vân vẫn mực thước an phận chốn quê nhà”, chị Thảo Xuân nhớ lại những ngày đã qua.

Cô con gái này nhiều lúc không dám tin mẹ lại có thể chịu đựng và hy sinh nhiều đến vậy. Bà Thu Vân hiểu giới văn nghệ sĩ, tình cảm dễ nảy sinh nên bà chấp nhận và cảm thông cho cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng. “Chưa bao giờ, gia đình chúng tôi lục đục về chuyện này cả. Mẹ tôi luôn có lý lẽ của riêng bà để giải thích với mọi người”, con gái út khẳng định.

Các con ở quê đều biết cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng có vợ thứ 2, biết họ có những người em trên Sài Gòn nhưng luôn tôn trọng ông. Ông không nói, các con chẳng bao giờ hỏi. Đến tận năm 70 tuổi, cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng mới cho 2 bên giáp mặt nhau. Tất cả ôm nhau vào lòng bởi cùng chảy một dòng máu của người nhạc sĩ quê gốc Hồng Ngự. Người con lớn của vợ thứ 2 bằng tuổi với chị Thảo Xuân, con gái út của người vợ đầu tiên. Các con của người vợ đầu cũng từng chủ động muốn đi tìm những người em bởi họ e ngại lúc bố trăm tuổi già, ra đường gặp nhau mà không biết nhau thì đau lòng vô cùng.

Thời điểm có gia đình mới, cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng vẫn thường về Sa Đéc, về với các con ở Hồng Ngự. Ông vẫn chu cấp, phụ giúp người vợ đầu tiên để nuôi dưỡng các con ở quê. “Ngoài xã hội, bao nhiêu con người yêu mến, kính nể bố tôi thì có lý do nào để chúng tôi không tôn trọng và dành trọn tình yêu thương cho bố?”, chị Thảo Xuân nói.

Các con của cố nhạc sĩ đều hoà thuận, vui vẻ với nhau dù cả hai bên mới đoàn tụ khoảng 4 năm nay.  

Cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng và người vợ thứ 2 đã ly hôn cách đây nhiều năm. Các con hiểu cả hai chia tay nhau đều có những câu chuyện, lý lẽ cho riêng nên không dám nhận xét, đánh giá. Trách nhiệm, bổn phận của các con là phải chăm sóc ông thật tốt trong khoảng thời gian cuối đời, chỉ vậy thôi!

Bố hứa sẽ sửa sáng tác đầu tay cho con, nhưng không kịp nữa rồi!

Thuở đi học cho đến hiện tại, ít ai biết danh tính các con của cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng. Tất cả đều không nhắc về người bố nổi tiếng của mình với các bạn, bởi theo con gái út, nhìn bề ngoài các thành viên trong gia đình đều quá lam lũ, khổ cực nên không muốn dư luận đánh giá, dò xét họ lẫn người bố nổi tiếng.

Các con của cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng, ai cũng hát được nhưng không ai chọn theo nghề. Ngày xưa, ông từng bàn với bà Thu Vân sẽ mang một người con lên Sài Gòn để đào tạo, lăng xê thành ca sĩ nhưng bà và các con đều không đồng ý. Cuộc đời người nghệ sĩ, các con ông sớm nhận ra sự bạc bẽo từ những gì bố và mẹ đã đi qua. Họ muốn sống một cuộc sống khác, bình yên và dễ thở hơn. Với “cha đẻ” của Giã từ, âm nhạc là kế sinh nhai nhưng với các con ông, chỉ là một chút gia vị trong cuộc sống.

Dù thế, ở tuổi 36 (cách đây 3 năm), chị Thảo Xuân vẫn theo học ngành Sư phạm Âm nhạc tại trường Đại học Đồng Tháp để tiếp nối sự nghiệp của bố. Hiện tại, chị đã hoàn thành năm thứ ba đại học. Và, tuyệt nhiên không ai biết được gốc tích của cô sinh viên 39 tuổi là con gái cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng.

Chị kể, năm rồi, khi bố bắt đầu bệnh trở nặng, chị xin nghỉ học để chăm sóc nhưng ông không cho phép. Cố nhạc sĩ họ Tô tự hào khi con gái đang đi đúng đường và lo sợ khi nghỉ học chăm ông, chị khó hoàn thành quãng đường học vấn còn lại. “Năm tới đây tôi sẽ nhập môn ngành sáng tác. Bố từng hứa sẽ chỉnh sửa những sáng tác đầu tay của tôi nhưng không còn kịp nữa rồi. Chú Tư của tôi là nhạc sĩ Tô Thanh Sơn hứa sẽ thay ba làm công việc đỡ đầu, chỉnh sửa tác phẩm cho tôi khi ý nguyện của bố không thành”, chị Xuân tâm sự trong nghẹn ngào.

Để nhớ bố, chị sẽ cố gắng mở một trung tâm dạy tại nhà với tên gọi Tô Gia, như một kỷ niệm để nhớ về bố và sự nghiệp âm nhạc của ông. Trong 6 người con, chỉ có chị Thảo Xuân là niềm hy vọng của mọi người về việc tiếp nối sự nghiệp âm nhạc của bố. Chị tâm sự đến khi nào hoàn thành được ước nguyện, mới đủ can đảm để mọi người biết rằng chị là con gái của Tô Thanh Tùng. Đó là một trọng trách không hề nhỏ nhưng nhưng chị vui vì ít nhất ở thế giới bên kia, người bố tài hoa của chị nhìn thấy được sự nghiệp, niềm đam mê của ông được tiếp nối.

Hơn 50 năm hoạt động, cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng sáng tác rất nhiều. Mỗi ca khúc đều ra đời theo một cảm xúc riêng. Nhưng để nói về ca khúc để đời, gần như ông chưa bao giờ khẳng định. Với những đứa con cũng vậy, ông chưa bao giờ mang ra so sánh thiệt hơn, đứa nào giỏi nhất, xuất sắc nhất. Từ khi bị bệnh, nhạc sĩ Tô Thanh Tùng có sáng tác thêm 2 ca khúc mang tên Vô thường  và Thiên thu, chất chứa cảm xúc của một người sắp phải lìa xa cõi đời. Ca khúc Thiên thu  ban đầu được đặt tên là Cuối cùng rồi phải ra đi, ông sáng tác trong một lần về lại Sa Đéc. Ông thường bảo con gái hát, nhưng giai điệu buồn, sầu não quá, chị cũng chẳng biết hát vào dịp nào.

Hiện tại, 2 ca khúc này vẫn chưa được đăng kí tác quyền bởi thời gian cuối đời nhạc sĩ Tô Thanh Tùng không khoẻ. Với riêng con gái út, 2 ca khúc này sẽ là một cột mốc nữa trong sự nghiệp của bố, để mãi về sau, khán giả vẫn nhớ đến ông với những xúc cảm ngày cuối đời trên giường bệnh.

Thời gian cuối, nhạc sĩ Tô Thanh Tùng không thể điều trị nữa mà chỉ dùng thuốc để giảm đau. Số tiền được nhiều người ủng hộ ông trị bệnh, vì thế vẫn còn đó, các con ông dự định sẽ đóng góp nó vào một công trình từ thiện nào đó mang tên nhạc sĩ. “Thời gian bố nằm viện ở Sa Đéc, chúng tôi cũng thay mặt bố để đóng góp vào quỹ từ thiện ở bệnh viện, ai không có tiền đóng viện phí, chúng tôi đều xin phép để hỗ trợ dù thật lòng chúng tôi không khá giả hơn ai cả. Chúng tôi mong những phần phước này, bố sẽ nhận được để khi ra đi, ông nhẹ nhàng và thanh thản hơn. Chúng tôi muốn thay mặt bố để trả nợ lại những ân tình mà bố đã mang với đời, với khán giả trong những năm qua. Bằng mọi cách, chúng tôi sẽ cố gắng trả những nghiệp mà bố đã mang”, chị Thảo Xuân xúc động.

Ra về, người viết vẫn văng vẳng bên tai giọng hát của con gái nhạc sĩ Tô Thanh Tùng một giọng nữ trầm ấm, chất chứa nhiều nỗi niềm trong từng tiếng được cất lên: “Cuối cùng rồi cũng phải ra đi, không bao giờ trở lại…”. Đây cũng là những ca từ nằm trong bài hát Thiên thu của cố nhạc sĩ Tô Thanh Tùng. Những dư âm đọng lại nhẹ tênh như mây trời nhưng đâu đó khắc khoải tâm tư cả cuộc đời của một nhạc sĩ tài hoa và cả nỗi sợ của cô con gái khi phải hát ca khúc này trong ngày tiễn đưa ông!

Thành Lâm